Eu intentaba entender un pouco os motivos desta crise da que todo o mundo fala. Por gañas de saber e por que teño a sensación de que das razóns non nos falan moito por pura vergoña (como cando un mete a pata tan torpemente que a soa descrición do erro supón unha dura penitencia), ou porque se souberamos a verdade en todos e cada un dos seus detalles, se nos molestásemos en sabelo, quizais…non sei.
Así que armeime con xornais, procurei entre os meus libros, cadernos, revistas…de qué ía todo isto? Esa era a cuestión.
Para acompañar puxen un disco, o oratorio “Juditha triumphans”, de Antonio Vivaldi (1678-1741) na versión da Academia Montis Regalis dirixida por Alessandro de Marchi (hai outras pero seica esa é a máis recomendable), e comecei lendo un artigo de Paul Krugman, último premio Nobel de economía. Non se trataba precisamente dun artigo deses que chaman de divulgación, por sorte. Sinalaba antecedentes, consecuentes, sinalaba co dedo a Milton Friedman comparándoo con Keynes, sinalaba a Greenspan, sinalaba a todo e a todos. Ao mesmo tempo eu pensaba que o feito de que eu elixira Juditha Triumphans, a historia bíblica de Judith e Holofernes (na que, como acontece case sempre na Biblia, todo o mundo acaba por perder as formas), o oratorio sacro militar en latín de Vivaldi, trasunto da antiga república de Venecia xa en decadencia nos tempos da composición da obra, non fora casual.
Non hai moita xente que saiba que Vivaldi entrou a traballar como mestre de violín aos 25 anos no Ospedale della Pietá, un dos catro grandes hospicios venecianos que contaban coa súa propia orquestra e coro conformados exclusivamente polas nenas e mulleres que tiñan ao seu cargo. Si, os famosos concertos que coñecemos como “As Catro Estacións” foron escritos para e estreados por mulleres. Vivaldi chegou a ser o maestro dei concerti, o encargado de compoñer a música instrumental para as agrupacións de la Pietá. Por iso (aínda que non só por iso, prefería as óperas) non escribiu moitas obras relixiosas. Mais entre 1713 e 1719, o posto de maestro di coro estivo vacante, polo que alguén tivo a boa idea de encargarlle a Vivaldi prover á institución de novo repertorio vocal. “Juditha triumphans” é o único dos seus oratorios que conservamos e unha indiscutible obra de arte.
Mentras eu seguía lendo sobre a crise sucedíanse as marabillas: “Nil arma, nil bella”, “Quocum patriae me ducit amore”, “O quam vaga, venusta, o quam decora”, as veces paraba de ler para ver no libreto o título da aria, non me chegaba a hora de escoitar “Veni, me sequere fida” cando “Quanto magis generosa” facíame pensar en Vivaldi coma un dos compositores con maior talento melódico da historia.
E lembrei que tiña por alí un libro cun análise sobre a técnica empregada para que, tendo só mulleres nas catro voces, non se perda o baixo e a estrutura harmónica se veña abaixo. Atopei o libro e, no seguinte parágrafo, a algunhas das mulleres que tocaron e cantaron na orquestra e coro do Ospedalle della Pietá o día da estrea de “Juditah…”, nun manuscrito están os seus nomes: Caterina, Polonia, Giulia, Silvia, Barbara…
Retomei a crise, de cando en vez perdía o fío; “O servi, volate”. O crash do 2008 e os plans de rescate. Krugman, Friedman e Keynes e Greenspan. Todo o mundo facendo xuntanzas. E os grandes homes de negocios coas súas grandes indemnizacións e a súa habilidade para o afundimento de empresas; Cayne, O´Neal, Prince, Sullivan, Killinger…por fin chegou “Veni, me sequere fida”, mais desta volta disfrutei máis de “Mundi Rector de Caelo Micanti”.
Rematei o artigo de Krugman case ao mesmo tempo que remataba o segundo cd. Tomei o libreto para ver o que aínda quedaba no terceiro e derradeiro disco; “Noli o cara te adorantis”, “Vivat in pace…”, Non ita reducem”, “In somno profundo”…fun cambiar o cd un pouco contrariado pois dinme conta de que as pegadas dos meus dedos manchados coa tinta do xornal estropearan o branco pulcro do libreto. Vaia, pensei.
[splashcast c MQHO5315UI]
Versión en pdf do texto
En 1637 unha compañía romana levou a ópera a Venecia, ao teatro San Cassiano, o primeiro ao que se podía acceder mediante a adquisición dunha entrada. Desde ese mesmo momento o novo xénero fíxose tan veneciano como para considerarse a cidade o seu fogar natural. Pioneiros como Claudio Monteverdi tiveron unha segunda oportunidade coa estrea de obras imprescindibles como L´incoronazione di Poppea e compositores posteriores como Francesco Cavalli, Cesti, Alessandro Scarlatti, Antonio Vivaldi ou mesmo Händel remataron de facer da ópera o que desde o proncipio se pretendía: a obra de arte total.
Conta Patrick Barbier en La Venecia de Vivaldi (Ed. Paidós de música) que a prinicipios do século XVIII, o domingo previo ao tanto tempo agardado luns do célebre carnaval veneciano, ante o dux e os principais da Serenísima República, ceibábanse (aínda que ben suxeitos con cordas atadas ás hastas) oito touros no patio do pazo para que primeiro dera conta deles unha xauría de cans de presa. Logo, esgotados e terríblemente feridos polo combate, eran decapitados cunha espada enorme, cun mandobre: a arte consistía en cortarlles a cabeza dun golpe seco, sen que a folla tocara o chan. Ese era o obsequio anual do gremio dos carniceiros ao seu máximo dirixente.
Seso Durán 